Instruktaż poświadczenia dziedziczenia

Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia ma taki sam skutek jak prawomocne orzeczenie Sądu o stwierdzenie nabycia spadku, tj. dowodzi kto jest spadkobiercą zmarłego.

Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia nie może dotyczyć spadku po osobie zmarłej przed 1 lipca 1984 roku (co do osób zmarłych przed tą datą możliwe jest wyłącznie sądowe stwierdzenie nabycia spadku). W notarialnym akcie poświadczenia dziedziczenia dotyczącym spadku po osobie zmarłej przed 14 lutego 2001 roku zamieszczane jest oświadczenie spadkobierców czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne (jeśli wchodzi – obowiązują szczegółowe zasady dziedziczenia gospodarstwa).

Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia może dotyczyć dziedziczenia na podstawie testamentu notarialnego lub własnoręcznego albo dziedziczenia ustawowego (w przypadku braku sporządzenia testamentu albo odwołania testamentu przez spadkodawcę).

Czynności dotyczące notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia:

1) ustalenie czy był sporządzony testament – jeśli był, notariusz powinien najpierw zapoznać się z jego treścią, aby ustalić czy jest możliwe sporządzenie notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia czy też możliwe jest wyłącznie sądowe stwierdzenie nabycia spadku,

2) jeśli testament nie był sporządzony albo jeśli był sporządzony i jest możliwe sporządzenie notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia na podstawie testamentu, wówczas niezbędne jest ustalenie kto jest spadkobiercą ustawowym zmarłego:

a) w pierwszej kolejności małżonek i dziecko (dzieci),

- jeśli zmarły w chwili śmierci był stanu wolnego lub została stwierdzona sądownie separacja małżonków - dziedziczy wyłącznie dziecko (dzieci),

- jeśli dziecko zmarło wcześniej niż spadkodawca, a miało zstępnych – wówczas w miejsce zmarłego dziecka dziedziczą jego zstępni (w I kolejności dzieci, a jeśli i oni nie żyją – wnuki, itd.),

b) jeśli zmarły nie miał dzieci dziedziczą jego małżonek i rodzice, w braku małżonka – rodzice, w braku rodziców - rodzeństwo zmarłego (jeśli rodzeństwo zmarło przed spadkobiercą w jego miejsce dziedziczą jego zstępni – wg w/w zasady dot. dziedziczenia przez zstępnych dzieci zmarłego), w braku w/w osób – dziadkowie (jeśli dziadek/babcia zmarło przed spadkobiercą w jego miejsce dziedziczą jego zstępni – wg w/w zasady dot. dziedziczenia przez zstępnych dzieci zmarłego), w braku dziadków – pasierbowie, w braku w/w osób – gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli nie da się go ustalić na terenie RP, bądź ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą – dziedziczy Skarb Państwa.

Co do zasady sporządzenie notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia na podstawie testamentu lub ustawy jest możliwe wtedy jeśli jednocześnie stawią się u notariusza wszyscy spadkobiercy powołani na podstawie testamentu i/lub ustawy. Jeśli to jednoczesne stawiennictwo nie jest możliwe, to aby można było sporządzić notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, w pierwszej kolejności przed notariuszem celem sporządzenia projektu protokołu dziedziczenia musi stawić się ten spadkobierca, który nie może stawić się jednocześnie z pozostałymi spadkobiercami – doprowadzenie do podpisania aktu poświadczenia dziedziczenia w tej wersji (braku jednoczesnej obecności przed notariuszem wszystkich spadkobierców) jest droższe gdyż każdy projekt protokołu dziedziczenia wraz z protokołem sprawdzenia testamentu w Notarialnym Rejestrze Testamentów wiąże się z dodatkową opłatą: taksa notarialna 430,50 zł brutto + wypisy.

Dokumenty niezbędne do sporządzenia notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia (oryginały n/w w pkt 1)-3) stanowią załącznik do aktu i nie są zwracane):

1) odpis skrócony aktu zgonu zmarłego spadkodawcy,

2) odpisy aktów stanu cywilnego spadkobierców ustawowych:

- dzieci – odpis skrócony aktu urodzenia, a w przypadku zmiany nazwiska inny dokument potwierdzający pokrewieństwo (np. w przypadku dziedziczenia przez zamężną córkę zmarłego, która w wyniku zawarcia małżeństwa zmieniła nazwisko – odpis skrócony aktu małżeństwa tej córki) – uwaga: wystarcza jeden dokument potwierdzający pokrewieństwo – w wymienionym przykładzie odpis skrócony aktu małżeństwa zastępuje odpis skrócony aktu urodzenia córki zmarłego,

- małżonek – odpis skrócony aktu małżeństwa,

- rodzice – odpis skrócony aktu urodzenia ich zmarłego dziecka,

- rodzeństwo – jak dzieci tj. odpis skrócony aktu urodzenia lub małżeństwa,

- zstępni rodzeństwa – jak dzieci i/lub rodzeństwo,

3) testament (jeśli był sporządzony),

4) PESEL zmarłego (może wynikać z wpisu w jego dokumencie tożsamości, z uprzednio sporządzonego aktu notarialnego z udziałem spadkodawcy, bądź z zaświadczenia o numerze PESEL wydanego przez Urząd Miasta/Gminy/Dzielnicy właściwy wg ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego),

5) dane spadkobierców z dowodów osobistych (np. ksero dowodu, oryginał do okazania przy podpisania aktu).

Opłaty:

1) Taksa notarialna za sporządzenie:

a) notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia – 50 zł.

b) protokołu dziedziczenia wraz z protokołem sprawdzenia testamentu w Notarialnym Rejestrze Testamentów – 300 zł. (musi być sporządzony wraz z aktem poświadczenia dziedziczenia)

c) protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu (jeśli był sporządzony) – 50 zł.

2) podatek VAT 23% od taksy notarialnej

3) wypisy w/w aktu/protokołu – 7,38 zł. brutto za jedną stronę – koszt łączny zależy od ilości stron aktu/protokołu i ilości wypisów żądanych przez spadkobierców

4) w przypadku, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość/spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, dla której/ego prowadzona jest księga wieczysta i wysłania do sądu wieczystoksięgowego zawiadomienia - 246 zł 

Szacunkowy koszt czynności przy dziedziczeniu testamentowym – ok. 800 zł., przy dziedziczeniu ustawowym – ok. 700 zł.

Uwaga: jeśli notarialny akt poświadczenia dziedziczenia jest sporządzany przed upływem 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy, to dodatkowe koszty obejmują oświadczenie każdego spadkobiercy o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – koszt oświadczenia każdego spadkobiercy ok. 75 zł. (taksa notarialna 50 zł.+VAT23%+ wypis)